Amerika Birleşik Devletleri tarihinde kölelik önemli bir yer tutar. Kölelik, ilk olarak 1619’da Virginia’da yapılmıştır ve 1808 yılına kadar yapılan köle ticaretine bağlı olarak, tarih boyunca birçok Afrikalı Amerikalı köle olarak satıldı. Köleler, tarım işçisi olarak, ev hizmetlisi olarak veya zanaatkar olarak çalıştırılmışlar ve ciddi insan hakları ihlallerine maruz kalmışlardır.
Köleliğin kaldırılması için birçok kölelik karşıtı hareketler de ortaya çıkmıştır. Özellikle, abolitionist hareketi, kölelik karşıtı mücadelede önemli bir rol oynamıştır ve liderleri, Harriet Tubman ve Fredrick Douglass gibi önemli figürler tarafından önderlik edilmiştir. Sonun da, kölelik 1865 yılında 13. Değişiklik ile yasaklandı ve Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki önemli bir dönüm noktası yaşandı.
Kölelik Tarihi
Amerika Birleşik Devletleri tarihinde, kölecilik uygulaması 17. yüzyılda Virginia’da ortaya çıktı ve hızla tüm Güney eyaletlerine yayıldı. Köleler genellikle Afrika’dan getirilerek pazarlarda satıldılar. Köleler, tarım, tekstil ve ev işlerinde çalıştırıldılar ve sıklıkla kötü muameleye maruz kaldılar.
Kölelik, Amerika Birleşik Devletleri’nin bağımsızlık ilanına kadar devam etti ve Anayasada köleliğin yasal olduğu kabul edildi. Ancak, 19. yüzyılın ortalarından itibaren köleliğe karşı mücadeleler artarak devam etti ve “kölelerin özgürlüklerini teslim et” çağrıları yapıldı.
En sonunda, Amerikan İç Savaşı’nda Kuzey ve Güney birbirine karşı savaştı ve Kuzey savaşı kazanarak köleliği kaldırdı. Tarih boyunca kölelik uygulamasının insanlık dışı olduğu kabul edildi ve Amerika Birleşik Devletleri bunun yıkıcı etkilerini hala hissediyor.
Köle Ticareti
Kölelik sistemi, Avrupalıların Afrika kıtasından insanları köle olarak alıp farklı coğrafyalara götürmeleriyle başlamıştır. Amerika’da İspanyolların köleliği 1500’lü yıllarda başlatmasıyla birlikte, kölelik ticareti yaygınlaşmış ve İngilizler de bu ticarete katılmaya başlamıştır. Köle ticareti, özellikle 18. yüzyıl boyunca Avrupalılar ve Afrikalı köle tacirleri aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.
Köleler, köle tacirlerince ülkelerinde kaçırılıp gemilere doldurulmuştur. Gemilerdeki koşullar insana yakışmayacak kadar kötüydü. Köleler kapalı alanda insanın düzgün yürüyecek kadar bile yer bırakılmadan yatmak zorundaydı. Hastalıklar, açlık ve deniz yolculuğunun çetin şartları nedeniyle birçok köle yolculuk sırasında hayatını kaybetmiştir.
Köle tacirleri gemilerle Amerika kıtasına gelip köleleri pazarlarda satıyordu. Köle pazarları, kölelerin satıldığı yerlerdi ve toplumun her kesiminden insanların gelip gittiği bir yerdi. Köleler, alıcılar tarafından satın alınmadan önce sıkı bir muayeneden geçirilirdi. Kölelerin dişleri kontrol edilir, derileri incelenir, kas yapılarına bakılır ve bedenlerindeki yaralar ve izler kontrol edilirdi.
Köle ticaretinin büyük bir bölümü Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyinde gerçekleşmiştir. Güney eyaletlerinde tarım işçileri olarak kullanılan köleler, sahiplerine büyük bir kar getiriyordu. Ancak, pek çok kişi köleliğin insan haklarına aykırı olduğunu düşünüyor ve köleliğin kaldırılması için mücadele veriyordu.
Köle Tacirleri
Köle ticaretinin devasa boyutlara ulaşmasını sağlayan köle tacirleri, kölelerin satışından en çok karı sağlayan kişilerdi. Bu kişiler, çeşitli yöntemlerle köleleri elde eder ve pazarlarda satışını yaparlardı. Bazı köle tacirleri, köle kaçırmak veya kaçan köleleri yakalayıp geri getirmek gibi illegal yollara başvururdu. Köle ticareti döneminde bu tacirler, köleleri insan yerine koyarak onları sadece birer meta olarak görürlerdi.
Köle tacirleri genellikle Afrika kökenli köleleri satın alırlardı. Afrika’dan, Amerika’ya esirlerin götürülmesinde görev yapan köle tacirleri, kölelerin gemiye yüklenmesinde de aktif rol alırlardı. Bu tarihsel süreçte köle tacirleri tarafından kullanılan gemiler birer köle gemisi olarak adlandırılırdı.
Bu acımasız ticarette, kazancı en yüksek olan ülkeler İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’di. İlerleyen dönemlerde köleliğin kaldırılması ve ırk ayrımcılığına karşı mücadele eden kölelik karşıtı hareketler, köle tacirleri tarafından yapılan bu insanlık dışı uygulamalara son vermeyi amaçlamışlardır.
Köle Pazarları
Köle pazarları, kölelik döneminde kölelerin ticareti için en yaygın yöntemdi. Bu pazarlar genellikle büyük şehirlerde veya ticaret yollarında bulunurdu. Köleler, sahiplerince satmak üzere bu pazarlara getirilirdi.
Bu pazarlarda köleler, olası alıcıların önünde sergilenir; sağlık kontrollerinden geçirilir ve daha sonra açık arttırmayla satışa sunulurdu. Bu satışlarda, kölelerin yaşı, cinsiyeti, sağlık durumu, mesleği ve yetenekleri gibi özellikleri göz önünde bulundurulurdu.
Kölelik döneminde, köleler güçsüz ve sömürülebilir bir durumdaydılar. Köle pazarları, kölelerin insanlık dışı bir şekilde sömürülmesine ve ayrıca köle tacirlerinin haksız kazanç sağlamasına neden oldu. Ancak, Amerika Birleşik Devletleri’nde kölelik karşıtı hareketlerin güçlenmesiyle birlikte köle pazarları giderek ortadan kalktı.
Kölelik Karşıtı Hareketler
Amerika Birleşik Devletleri’nde kölelik tarihi boyunca kölelere karşı yapılan mücadeleler, zamanla artarak devam etti. Bu mücadelelerin kökenleri Köle Ayaklanmaları’nın ortaya çıkmasıdır. İlk köle ayaklanmaları, daha sonra Amerikan İç Savaşı’nın fitilini ateşleyen Nat Turner gibi liderler tarafından başlatıldı. Ancak, kölelik karşıtı bir hareket olarak meşru olarak tanınan Abolitionist Hareketi, köleliğin kaldırılması için öncü rol oynadı. Harriet Beecher Stowe’un “Tom Amca’nın Kulübesi” adlı romanı ve William Lloyd Garrison ve Frederick Douglass gibi liderler, hareketin önde gelen savunucularıydı. Bu mücadele sonunda, Emancipation Proclamation ve İç Savaştan sonra, 1865 yılında 13. Değişiklik ile köleliğin tamamen kaldırılması sağlandı.
Abolitionist Hareketi
Abolitionist hareketi, ABD tarihinde kölelikle mücadelenin en önemli hareketlerinden biridir. Bu hareket, köleliğin kaldırılması için mücadele eden aktivistlerden oluşmuştur. Liderler arasında William Lloyd Garrison, Harriet Beecher Stowe, Harriet Tubman ve Fredrick Douglass gibi isimler yer almaktadır. Abolitionistler, köleliği yasallaştıran Anayasa maddelerine karşı savaştılar ve kölelerin hayatlarını kurtarmak için yeraltı demiryolu gibi gizli yollar oluşturdular. İngiliz Donanması’nın köle ticaretini yasaklaması, ABD’nin de bu hareketin sonuçlarından etkilendiği bir zaman dilimiydi. 1865 yılında köleliğin tamamen yasaklanması için 13. Değişiklik yasalaştırıldı ve bu hareketin sayesinde kölelik sona erdi.
Harriet Tubman
Harriet Tubman, kölelik karşıtı mücadelede önemli bir figürdür. Kendisi de kölelikten kaçarak özgürlüğüne kavuşan Tubman, ardından diğer köleleri de özgürlüğe kavuşturmak için mücadele etti. Tubman, yeraltı demiryolu adı verilen gizli bir ağ sayesinde yüzlerce köleyi özgürlüğe kavuşturdu. Ayrıca Amerikan İç Savaşı sırasında da, Union ordusuna casusluk yaparak kölelere özgürlük mücadelesinde destek verdi. Tubman, yaşamı boyunca kölelik karşıtı mücadelede etkin bir figür olarak kalmıştır ve bugün de Amerika tarihindeki en önemli liderlerden biri olarak kabul edilir.
Fredrick Douglass
Fredrick Douglass köleliğe karşı mücadele eden Abolitionist hareketinin önemli bir figürüdür. Kendisi, Maryland’de doğup büyüdüğü kölelik hayatından kaçmayı başarır ve özgürlüğüne kavuşur. Douglass daha sonrasında kölelik karşıtı mücadeleye atılarak, pek çok insanın köleliği kabul etmemesi gerektiği yönündeki düşüncelerini ifade etti. 1845 yılında yazdığı “Narrative of the Life of Frederick Douglass, an American Slave” kitabı, canlı bir şekilde köleliğin kötülüklerini anlatması ile ün kazanır. Aynı zamanda, Douglass birçok konuşma ve eyleme öncülük etmiş ve kölelik karşıtı harekette aktif bir rol oynamıştır.
Amerikan İç Savaşı
Amerikan İç Savaşı, kölelik meselesinin tartışıldığı en önemli dönemlerden biridir. Savaşın temel nedenlerinden biri, güney eyaletlerinde köleliğin kaldırılması girişimlerine tepki olarak başlamıştır. Güney eyaletleri, köleliğin sürdürülmesi için harekete geçmiştir. Bu nedenle, savaşın başlamasıyla birlikte kölelik meselesi sadece politik bir sorun olmaktan çıkmıştır.
Abraham Lincoln’un başkanlığı döneminde kölelik, savaşın ana gündem maddelerinden biri haline gelmiştir. Savaş sırasında kölelerin durumu belirsiz hale gelmiştir. Önce savaşın kaybedilmesi durumunda kölelik yeniden uygulanacaktır. Ancak, savaşı kazanan kuzey eyaletleri, köleliği tamamen kaldırmıştır.
Savaştan sonra köleler özgürlüklerine kavuşmuştur. Ancak, kuzey ve güney eyaletleri arasındaki ayrılık ve ırkçılık problemleri, kölelerin özgürlüklerinden tam anlamıyla yararlanmalarının önünde bir engel olmuştur. Kölelik sonrası dönemde kölelerin sosyal hayatta yer edinmeleri zor olmuştur. Buna karşın, kölelerin özgürleşmesiyle birlikte yepyeni bir süreç başlamıştır. İnsan hakları konusunda duyarlılıkların artması, kölelik karşıtı hareketlerin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Sonuç
Amerika Birleşik Devletleri tarihi, kölelik ve mücadeleleriyle doludur. Kölelik, ülkede uzun bir süre boyunca varlığını sürdürmüş ve toplumsal hayatta önemli bir yer tutmuştur. Ancak, köleliğe karşı yapılan mücadeleler de tarihin önemli olayları arasında yer almaktadır. Kölelik karşıtı hareketler, köleliğin kaldırılması için yapılan çalışmalar, ve sonrasında Amerikan İç Savaşı, kölelerin özgürlük mücadelesi gibi olaylar, ülkede yaşayan insanların hayatını değiştirmiştir. Bu anlamda, Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki kölelik ve kölelik karşıtı mücadeleler, insan hakları ve özgürlüklerinin korunmasına verilen önem açısından son derece önemlidir.
